Джосая

Үлгерім - Джосая Савиг

Балалардың үлгерімі көп нәрсеге байланысты. Мектептегі универститеттегі үлгерім балалардың жетістікке әсер етсе де, өмірдегі оқиғалар мен жағдайларға да әсер етеді. Мектептегі шарттардан өмірдегі шарттарға әдетте басқаша болғандықтан, балалардың мектептегі бағалары балалардың өмірінде кім болатынын жақсы көрсетпейді. Мысалы, менің жан досым мектеп кезінде нашар бағалар алатын. Ол университет кезінде де нашар бағалар алып, екінші курстан кейін шығып қалды. Бірақ ол ақылсыз әрі жалқау емес болмады. Оған сабақта алатын білім қызықсыз бен тиімсіз емес болды. Ол өзінің өзі интернетпен қызықты ақпарат оқып, үйренді. Сол себепті, сабақтарға әрқашан үлгерме жүретін. Ол сабактарға үлгерсе де, ол мән бермейтін. Бірақ ол қазір, ол үлкен жетістіктерге жетті. Оның бизнесі бар. Өзінің үйін сатып алды да. Айтпақшы, оның жасы жиырма бесте.

Әрине, бірніше адамдарға сабақтар қатты көмектеседі. Бірақ біз жиырма бірінші ғасырда тұратындықтан, күнде жаңа нәрселер пайда болатындықтан, жаңа өнертабыстар ойлап табылатындықтан, шарттар әрқашан өзгеретіндіктен, адамдардың пысық болуы, бейімделе алуы, мотивациясы ең маңғызды екен. Сабақтар өмірден жиі қалып жүреді.

Тоназытқыш

Біздің заманымызда тоназытқышсыз өмірді елестете мүмкін емес. Тоназытқыштың өнертабысы қаладағы адамдардың өмірін қатты өзертті. Тоназытқышты зерттегенке дейін, қаладағы адамдар тамақ туралы жиі уайымдайтын. Жақында сатып алған тамақ тез бұзылғандықтан, бір сәтте көп тамақ сатып алуға болмайтын еді. Сол себепті, адамдардың өмірлерің шектеулі болатын. Тоназытқышқа тамақ қойғанда, тамақ үш төрт рет есе көберек үақыт сақталады. Қазір, адамдардың еркіндігі көбейді. адамдар Апта сайын дүкенге барып, көп тамақ сатып алып, аптаның қалаған күндерінде әртүрлі істермен айналаса алады.

Тіл Үйрену

Егер кішкентай кезінен бастамаса жаңа тілді үйрену әрқашан қиын болады. Адам тез үйренетін болса да, қиындықтар болады. Он жасқа дейін тіл үйрену бастамасаң акцентпен сөйлерсің. Акцент болса, басқа адамдарға сенің айтатын жай сөздерің кішкене түсініксіз болады. Көбірек түсінбеушілік болады. Мен қазақ тілін үйренгенде осылай болып жүр.

Мен орысша жақсы білгендіктен, жергілікті адамдар менімен орысша сөйлесуге тырысады. Ал көп жастар ағылшынша үйреніп жатқандықтан, менімен ағылшынша сөйлеседі. Сол себепті, маған қазақ тілін практиковать етуге уақыт табуға қиын.

Мен кішкентай кезімнен Қазақстанда тұрсам да, мен мүлдем қазақ тілін үйренбедім. Қазақ тілін үйрене бастағанымды естіп, достарым неге оны бұрыннан бері үйренбегенсің деп менен әрқашан сұрайды. Өкінішке орай, олардың айтқан сөздері негізінде дұрыс. Сол факт білгендіктен, маған өкініш анда-санда келеді.

Жауапты Адамдар

Жауапты, жетілген, тәуелсіз болу ушін, жастар он сегіз жастан бастап қалай бөлек өмір сүруді үйрену керек. Бірақ, егер балалардың өскен үйінде қалауы сәтті/табысты болуға көмектессе, олардың шығуына неге тура келетінін керек? Сол шешім әр отбасының жағдайына байланысты. Ата-аналар он сегіз жасқа дейін өзінің балаларына қалай сәтті болуына көмектесуге міндетті. Ата-аналар балаларын жігерлендерсе, олардың сәттілігі уйінде қалатынына байланысты болмайды.

Мысалы, мен он сегізде болғанда, әке-шешем үйден шығуға мәжбілемеді. Бірақ олар маған қалай жауапты мен тәуелсіз болуды қөрсеткелі бері, мен өзімнің тәуелсіз табысқа жете алатынымды түсіне бастадым. Сол сәттен кейін, мен әке-шешемнің үйіне анда-санда қайтып барып тұрдым. Менің қарындасым мектепті бітірген соң, университетке түскеннен кейінде, әке-шешіммен тағы бір жыл тұрды. Бірақ біз екеуміз қалай жауапты мен тәуелсіз болуға уйренуді тоқтатпадыққой!

Біздің 21інші ғасырда экономиканың, жұмыстың, білімнің салалары күрделірек болып жатқандықтан, жастардың он сегізге дейін жеке өмір сүруге дайын емес.

Үстел ойыны - "Мафия"

Мафия ойнағанда, өте қу болыңыз керек. Ойын бастағанда, жетекші барлық адамның көздерін жабуы керек деп айтады. Содан кейін, “мафиялар, көздерінізді ашыңыздар” деп бұйрық береді. Мафиялар өздерің бастарын көтеріп, бір-біріне қарайды. Мафиялар бір-бірімен танысқан соң, көздерін жауып, бастарын түсіреді. Одан кейін жүргізуші “бәрің көздеріңді ашып, бастарыңызды көтере беріңіздер” дейді.

Осылай ойын бастылады. Мафиялар бірге бір топта бірлесе жұмыс істеп, тұрғындарды өлтіріп көру керек. Мафиялар өте қу болу керек. Тұрғындардың мақсатты - мафияларды тауып, оларды өлтіріп тастау.

Егер дәрігер ойынға косылса, ол да мұқият ойнауға тырысу керек. Оның мақсаты - тұрғындарды құтқару. Егер мафиялар тұрғындардың біреуін өлтіретін болса, дәрігер сол адамның өмірін сақтап қалуға тырысу керек.

Мафиялар көбінесе тұрғындарды өлтірген сон, олар жеңеді. Ал тұрғандар жалпы мафияларды тауып, өлтірсе, олар жеңеді.

Ұлт ұғымы туралы...

Мен Қазақстанға қайтып келгеннен кейін, мен бірінші нәрсе байқадым. Олардың біреуі ұлт ұғымына қатысты. Егер біреу сенен “Сенің ұлтың қандай?” деп сұрағанда, оған "Менің ұлтым америкалық" деп жауап берсеңіз, сізге таң қалады. Содан кейін тағы да “Жоқ, сенің ұлтың қандай?” қайта сұрайды.

Мен бірінші рет сол жағдайға тап болғаннан кейін, бір мәдени айырмашылақты түсіндім. Қазақстандықтар және америқалықтар “этникалық ұлт, мәдениет” деген сөздер ұғымын жиі әр түрлі пайдаланады екен. Америкалықтар үшін бұл екі сөздің мағынасы бірдей.

Мысалы, менің Шымкентте тұратын бір Америкалық досым бар, бірақ оның этносы қытай. Ол туғанға дейін, оның ата-анасы Америкаға көшіп барған. Ол қытайша сөйлей алмайды. Ол Шымкентте тұрғанда, жергілікті тұрғындар онымен сөйлескенде одан "Cенің ұлтың қандай?" деп сұрайды екен. Ол "Америкалықпын” деп жауап береді екен. Ол жауап ешкімді қанағаттандармайды екен. Оған ылғи да өз жағдайы туралы түсіндіруіне тура келеді.

"Шығыс экспрессіндегі" қылмыс-қастандық туралы

Бұрындары бір керемет детектив поезбен саяхатқа шығыпты. Сол поезда түнде бір жолаушыға қасақандық жасалады. Танертең барлық жолаушылар оянып, бір адамға қасақандық жасалғаны туралы естіп, қатты таң қалады. Сол керемет детективтің басқа жоспарлары болғанымен, ол жақында болған жағдайдың мәнін табатын болып шешті. Барлық жолаушылар жиналған соң, ол жолаушылармен жеке-жеке сөйлеседі.

Әр адаммен сөйлескеннен кейін детекти барлық жолаушының қасақандыққа қатысты екендігін анықтайды. Сол өлген адам өте жауыз болған екен. Төрт жыл бұрын ол барлық жолаушылардың досын және досының отбасын өлтірген екен. Сол себепті жолаушылар жасалған қылмыстың орнына әділдік іздейді. Оқиғаның шындығы анықталған сон, детектив тынышсыздығынан айрылады. Ол жұмбақтың жауабын тапқанына қарымастан, қалай әділдік орнату керектігін білмеді. Соңында ол барлық жолаушыны босатады.

Мен ауылда не үйрендім:

1. Ауылда тұратын балалар жаяу жүрмеген кезде не квадроцикл айдайды, не есек мінеді екен.

2. Ыстық күнде жайлауда қиын жұмыс істеген соң, мен су ішкім келеді. Ал ауылда тұратын қазақтар тек қана қымыз ішкісі келеді екен.

3. Мен сиырды саууға үйрендім. Айтпақшы, егер сиырдың бұзауы оның мамасынан жанында болмаса, мамасы оған сүт бермейтінін білетін бе едіңіз?

4. Моншаға дайындық аптасына бір рет қана болады. Монша душ ретінде қолданылады.

5. Ауылдағылар ең жақсы көретін машина - Нива!

6. Ауылдағылар ең жақсы көретін үй жылыту түрі - тезек өрту!

7. Тазы иттер өте пысық! Егер қарны аш болса, олар қояндарды аулайды. Мен көп рет таңертең үйдің алдынан өлі қояндар тауып алдым.

8. Қысқа дейін мал ұстайтын адамдар озінің мал қорасын дайындауы керек. Егер құғақ жем жетпесе, мал қора таза болмаса, қабырға мен шатыр сынған болса, көп мал қырылуы мүмкін.